Gloriosa en Sandersonia: klimplanten onder de bollen

Als je de bloemen van de twee geslachten Gloriosa en Sandersonia naast elkaar ziet, zou je niet zeggen dat het familie van elkaar is, toch is dat zo. Ze behoren beiden tot de familie der Colchicaceae. Er zijn nog meer overeenkomsten, maar ook verschillen.

Gloriosa is monotypisch met als enig soort G. superba. De plant komt in de natuur voor in tropisch Afrika en Azië. In de literatuur is veel discussie over de naamgeving van de soorten/varieteiten binnen de geslacht. Een stroming, een recente, is van mening dat er één soort is en dat er vele verschillende vormen binnen dit soort bestaan. Deze vormen worden erkend als varieteit. De andere stroming stelt zich op het standpunt dat er sprake is van meerdere soorten,waarvan G. superba er één is.

Sandersonia kent evenals Gloriosa één soort: S. aurantiaca. Dit geslacht komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika. Deze plant wordt op relatief grote schaal geteeld in Nieuw-Zeeland.

Als je de 'knollen' van Gloriosa en Sandersonia naast elkaar legt, dan ze je direct de overeenkomst. De knollen zijn langwerpig van vorm en zijn in doorsnede rond tot ovaal. De knol is massief met aan het uiteinde een klein groeipuntje. Dit groeipunt moet volgend seizoen uitgroeien tot een volwaardige plant. Let daarom in de bewaring goed op dat dit groeipunt, dat op de knol ligt, niet beschadigd raakt. Raakt de knol zelf beschadigd, dat is minder bezwaarlijk. De knol wordt met het groeipunt naar beneden in een diepe pot geplant. Immers aan de onderzijde van de oude knol wordt een nieuwe knol gevormd, die evenals de oude 'rechtop staat'. Hij heeft dus meer de diepte nodig dan de breedte.

Beide geslachten vormen een stengel waaraan de bladeren staan. Deze bladeren zijn lancet- tot ovaalvormig en eindigen in een groeirank die zich overal makkelijk omheen wikkelt.

Het belangrijkste verschil zit 'm in de bloemen en de bloeiwijze. De bloemen van Sandersonia staan in de baldoksels aan de bovenste helft van de stengel. Ze zijn opvallend van kleur en vorm: oranje en lampionvormig. Gaat een Gloriosa plant bloeien, dan gaat de stengel eerst vertakken. Aan het uiteinde van de vertakkingen verschijnen de bloemen. De vorm van de bloemen laat zich moeilijk beschrijven, dat moet je eigenlijk gewoon zien! Laat ik het toch maar proberen te beschrijven hoe de bloem eruit ziet. De zes meeldraden staan uit elkaar, soms zelf zover dat ze in een plat vlak staan. De bloemdekbladeren staan 'omhoog' naar de bloemstengel toe omgebogen. Kan je je er iets bij voorstellen? De bloemdekbladeren kunnen in lengte en breedte variëren, maar ook in de mate van golving van de randen: uiteenlopend van licht gegolfd tot 'zwaar' waarbij de randen van het bloemblad elkaar raken. Verder bestaat er een variatie in bloemkleur en -tekening, met als basiskleuren geel en rood. Het aantal varianten lijken oneindig; van rood met gele randen, waarbij de randen allerlei breedtes kunnen hebben, tot onderste deel bloemdekblad geel en erboven rood. Een kennis van mij heeft weleens verteld dat er een geheel witte bloem bestaat. Ik ben 'm nog niet tegengekomen.

Ook nog iets over het kweken.

Beide planten zijn niet moeilijk te kweken, als er maar bepaalde minimale regels worden gevolgd. Ik bewaar de knollen altijd in de oude potgrond bij zo'n 5-15 oC. De bewaartemperatuur lijkt niet al te kritisch. Door de knollen in de droge grond te bewaren drogen de knollen niet uit en kan het groeipunt niet worden beschadigd. In april worden de knollen in verse potgrond geplant. De pot wordt op een zonnige en warme plek gezet. Ik zet de planten op de vensterbank, op het zuidoosten, voor het raam. De potgrond wordt gedurende het gehele groeiseizoen vochtig gehouden. Ik mest de potgrond circa 1 maal in de drie weken bij met kunstmest (K:N:P 10:10:10): zo'n 1,5-2 gram per liter. Als de plant begint af te sterven, stop ik met watergeven. Pas als de gehele plant is afgestorven én verdoogd haal ik de plant van z'n plek af en haal ik voorzichtig de steel van de plant.

Er worden knollen van zowel Sandersonia als Gloriosa te koop aangeboden. Zo af en toe wordt ook wel eens zaad te koop aangeboden. Het is mij gelukt om G. superba uit zaad op te kweken. De planten bloeien in het derde jaar. De pogingen met Sandersonia aurantiaca zijn tot op heden op niks uitgelopen.