De meeste bolgewassen kunnen op eenvoudige wijze worden vermeerderd uit zaad en via zijbollen of klisters. Het recht toe recht aan zaaien is al in vele boeken beschreven, maar toch blijven er bijzondere situaties over. Verder bestaat er een aantal kunstmatige vermeerderingstechnieken die interessant zijn voor bijzondere bolgewassen. Met name voor soorten die in cultuur geen zaden of zijbollen vormen.

Ik met name geïnteresseerd in wintergroeiende bolgewassen. Deze groeien voornamelijk in Zuid-Afrika en ben ik voor mijn zaden aangewezen op Zuid-Afrikaanse bedrijven. In het algemeen bieden ze in hun zomer, onze winter, zaden aan van wintergroeiers en in hun winter, onze zomer, zaden van zomergroeiers. Dan loop je al direct tegen het eerste en belangrijkste probleem aan. Je moet zaden zaaien in een voor dat soort ongunstige periode, als je direct zaait, of je moet de zaden een half jaar laten liggen en ze dan pas zaaien. Als je dat laatste doet, wat is dan de invloed op de kiemkracht?

In de afgelopen jaren heb ik een methode ontwikkeld voor het zaaien van zaden afkomstig uit Zuid-Afrika. Deze methode noem ik wel eens "counter season sowing", of wel het zaaien in het tegenovergestelde seizoen. Ik zaai de zaden direct nadat ik ze heb ontvangen. voor de wintergroeiers betekent dit februari en voor zomergroeiers augustus-september. De zaden lopen dus uit in de tweede helft van het groeiseizoen cq. aan het begin van de rustperiode. Ik houd de planten gedurende de rustperiode aan de groei. De jonge planten gaan veelal halverwege het groeiseizoen in rust. Al met al hebben de planten een groeiperiode gehad van bijna een jaar. Deze zaaimethode is bij succesvol gebleken bij de Bulbinella, Polyxena, Albuca en Cyanella en minder succesvol bij Massonia, Lachenalia en Gladiolus.

Onder kunstmatige vermeerderingstechnieken versta ik onder andere parteren, schubben en bladstekken. Bij parteren snijd je een bol na neus naar bodem in meerdere parten. Bij schubben neem je individuele schubben of stukken van een rok van de bol. De boldelen plant je op en er zullen adventieve bollen worden gevormd en zullen uitlopen. Bij schubben kunnen zijknoppen uitlopen.

De beste tijd om op deze manier te vermeerderen is in het begin van de rustperiode van de plant. De bollen kunnen worden gevormd in deze rustperiode en kunnen ze in het groeiseizoen uitlopen. Ik heb de verschillende technieken uitgeprobeerd op diverse geslachten, onder andere: Albuca (foto rechts), Galtonia candicans, Haemanthus albiflos, H. coccineus, Lachenalia mathewsii (foto links), Crinum powellii en Bowiea volubilis.

Bladstekken als vermeerderingstechniek is ook mogelijk bij bijzondere bolgewassen. Volgens de literatuur onder andere bij Lachenalia en Haemanthus. Ik heb alleen experimenten uitgevoerd met Haemanthus albiflos. De ervaring leert dat het lang duurt voordat er adventieve bollen, veelal op het snijvlak, worden gevormd. Eenmaal gevormd dan groeien ze hard in vergelijking met het opkweken van planten uit zaad.